اختلالات هیپوفیز
اختلالات هیپوفیز عامل حدود ۲۰%موارد آمنوره ثانویه و عامل حدود ۲% تا ۵% موارد آمنوره اولیه بوده و در رآس آن ها تومورهای تولید کننده پرولاکتین (مسئول حدود ۹۰% موارد)،سندرم زین ترکی خالی،شیهان و تومورهای ترشح کننده ACTH (بیماری کوشینگ) قرار دارند.
هیپرپرولاکتینمی از طریق داشتن اثرات مهاری بر روی ترشح ضربانی GnRH و نیز اثرات ضد FSH موجب آمنوره (بیشتر) یا اولیگومنوره می شود.شایع ترین علت آمنوره،تومورهای خوش خیم سلول های لاکتوتروفیک هیپوفیز (آدنوم) بوده و اکثر موارد به صورت آمنوره و گالاکتوره (سندرم Forbes-Albright) تظاهر می کند. البته در صورت بزرگ بودن تومور (ماکروآدنوم) ممکن است اثرات فشاری (سردرد و اختلال دید)وجود داشته باشد.در صورت بروز هیپرپرولاکتینمی قبل از بلوغ و تکامل پستان ها فقط آمنوره اولیه وجود خواهد داشت و گالاکتوره بروز نخواهد کردو در ضمن بلوغ به تآخیر افتاده و یا متوقف خواهد شد.
برخی از داروها (از جمله داروهای سایکومیمتیک نیز می توانند موجب افزایش پرولاکتین سرم و در نتیجه آمنوره شوند که در این حالت علائم و نشانه های تومور های هیپوفیزی وجود نداشته و مقدار پرولاکتین نیز تقریبا همیشه کمتر از ۱۰۰ng/mi خواهد بود و با قطع دارو مشکل بیمار برطرف می شود.هیپرتیروئیدی نیز از طریق افزایش TRH و اثرات تحریکی ان بر روی سلول های لاکتوتروفیک می توانند موجب هیپرپرولاکتینمی و درنتیحه اختلال قاعدگی شود.
نکته: استرس فیزیکی،فعالیت بدنی و مصرف غذا به طور موقت موجب افزایش ترشح پورلاکتین می شوند. لذا اندازه گیری پرولاکتین بایستی صبح و در حالت ناشتا صورت گیرد.
